Culross

Wioska Culross usytuowana jest 12 mil na zachód od Forth Road Bridge. Aktualnie mieszka w niej około 400 osób. 

 Culross Town House - w budynku znajdowało się miejsce odosobnienia dla czarownic.

Historia tej społeczności sięga VII w.

Wg  legendy Teneu, córka króla Lothian, przed ślubem zaszła w ciążę. W efekcie została za to zrzucona z urwiska. Upadek przeżyła. Nie mogła jednak wrócić do domu. Dotarła do łodzi, którą dopłynęła do zatoki Firth of Forth i wylądowała na Culross gdzie przygarnął ją duchowny o imieniu Serf, późniejszy święty. 



W XIII w. w Culross utworzone zostało opactwo cystersów, które powstało na gruzach kościoła Piktów założonego przez w/w św Serfa.

Pod koniec XV w. opactwo rozwiązano. Kościół klasztorny zaczął pełnić funkcję kościoła parafialnego natomiast przyległe doń budynki popadły w ruinę.

 

 

Culross jednak nie odczuło wyraźnie tej zmiany. W XVI i XVII w. w okolicy rozwinęło się górnictwo węgla kamiennego oraz soli. Pierwszą kopalnię otworzył w 1575 r. Sir George Bruce z Carnock. 

 Culross Palace - pałac wybudowany na potrzeby Sir Georga Bruce'a

Społeczność miejska bogaciła się prowadząc ożywiony handel z Niderlandami. Świadczy o tym zachowany styl wioski. Z czasem ta zaczęła jednak podupadać.

Aktualnie, ze względu na swoją unikatową zabudowę, stanowi atrakcję turystyczną. 

 

Obraz miasteczka wykorzystywany jest też w wielu produkcjach filmowych. Ostatnio pojawił się w kilku odcinkach pierwszej serii „Outlandera”.

 

za zdjęciu - pręgierz 

Stirling and Dollar

Zamek Stirling położony jest w strategicznym miejscu nad rzeką Forth. Przez stulecia był militarnym kluczem otwierającym kontrolę nad centralną Szkocją.

 

Najwcześniejsza, historycznie poświadczona wzmianka o nim pochodzi z przełomu lat 1107 - 1115. Wówczas to król Alexander I (ok.1078 – 1124) rozpoczął budowę zamkowej kaplicy.

Współczesny zaś wygląd budowla zawdzięcza wysiłkom trzech władców z linii Stuartów: Jakubowi IV, V i VI. W latach ich panowania (1496-1583) zamek został gruntownie przebudowany.

To w Stirling James V wziął ślub z Marią de Guide. Tutaj w 1543 r., koronowano dziewięciomiesięczną Marię Stuart na królową Szkotów. Także tutaj, na zamku w Sterling, 12-letni  syn Marii Stuart,  James VI (1566-1625), przewodniczył obradom szkockiego parlamentu.

Kolejna znacząca zmiana w dziejach Stirling nastąpiła w XVIII w. Po wejściu w życie Aktu Unii dnia 1 maja 1707 r. zamek przeznaczony został na cele wojskowe. Zmiana nastąpiła dopiero w 1964 r. kiedy to usunięto stąd jednostkę i rozpoczęto renowację.

 Niedaleko Stirling, na wzgórzu Abbey Craig, wznosi się The National Wallace Monument – wieża upamiętniająca bohatera narodowego Szkocji - Williama Wallace'a.

Postać tę spopularyzował film Mela Gibsona pt. Braveheart, Waleczne serce. 

Dalej znajduje się Castle Campbell. 

To średniowieczny zamek położony nad malowniczo położoną miejscowością o nazwie Dollar w centralnej Szkocji. W ciągu czterech wieków (XV-XIX w.) należał do przywódców klanu Campbell - książąt Argyll, noszących tradycyjny tytuł Mac Cailean Mór . Jako jedyny szkocki klan ród Campbell stale współpracował z Anglikami.

Z Dollar do zamku można sobie potuptusiać krokiem niespiesznym bardzo malowniczą trasą.

W XVI w. Archibald Campbell, 4-ty książę Argyll przeszedł na protestantyzm. W latach 1550-1556 w zamku przebywał twórca jego szkockiego odłamu - John Knox. W styczniu 1563 Maria I Stuart, zatrzymała się w Castle Campbell z okazji małżeństwa Jamesa Stuarta, lorda Doune z Małgorzatą, siostrą Archibalda Campbell 5-tego hrabiego Argyll.

Linlithgow

Linlithgow leży 20 mil (30 km) na zachód od Edynburga.

Jego główną historyczną atrakcją jest Linlithgow Palace, miejsce narodzin Marii Stuart, królowej Szkotów.

Pierwsze wzmianki o budowli, należącej do szkockiej rodziny królewskiej, pochodzą z XII w. Z czasem obiekt wszedł w skład królestwa Anglii. Edward I angielski przebudował rezydencję w warownię o nazwie The Peel. Z czasem Szkoci odbili Linlithgow. W połowie XV w. król Jakub I podjął decyzję o odbudowie pałacu i przywrócenia mu statusu rezydencji królewskiej. 

 

 

Za czasów panowania Jamesa III oraz Jamesa IV obiekt był rozbudowywany. W pałacu urodziło się dwoje szkockich monarchów: James V w 1512 roku oraz Maria I Stuart w 1542 roku. Po zawarciu w 1707 r.unii z Anglią, obiekt stracił na znaczeniu. Z czasem popadł w ruinę. W roku 1745 ostatecznie spłonął. Częściowo odrestaurowano go za czasów królowej Wiktorii. 

                       fontanna na wewnętrznym dziedzińcu

Rosslyn Chapel

Kaplica Rosslyn, w swym pierwotnym założeniu, miała być Kolegiatą św. Mateusza. Świątynię ufundował William Sinclair vel Saint Clair (1410-1484)
Jego przodkowie przybyli do Anglii wraz z Wilhelmem Zdobywcą. W zamian za swe zasługi dla tronu w końcu XI w. otrzymali baronię Rosslyn. 

 

 

Samą budowę kolegiaty na planie krzyża rozpoczęto w latach 1446 - 1456 r. najprawdopodobniej w miejscu dawnego zamku. Niestety,  nigdy jej nie ukończono. Po śmierci fundatora prace wstrzymano. Nie dokończono tak transeptu jak i nawy głównej, przez co budowla ma nieco dziwaczny kształt zbliżony do litery "T". 

 

 Wiliam Sinclair wzniósł kaplicę, która miała być, co było typowym rozwiązaniem w tamtych czasach,  nie tylko miejscem kultu ale i pochówku jego rodziny.  Niestety, krypta, gdzie spoczął on i jego potomkowie, od ok. 1630 r. pozostaje wciąż niedostępna. Nie udało się bowiem do dzisiaj odnaleźć do niej wejścia.  

 

Choć kaplica Sinclairów uznawana jest dzisiaj za jeden z najciekawszych zabytków architektonicznych Szkocji, mogła podzielić los niejednej katolickiej świątyni po wybuchu w 1560 r., za sprawą Johna Knoxa, szkockiej reformacji.  W wyniku tej fali w 1571 r. Oliver Sinclair wypędził ze swych włości katolickich duchownych oraz zdemontował w kaplicy ołtarze. Kolejny cios spadł na kaplicę w 1650 r. Podczas angielskiej wojny domowej  Oliver Cromwell oblegał Zamek Rosslyn. Po jego zdobyciu w świątyni urządzona została stajnia. Dopiero w 1736 r. Sir James Sinclair wstawił w budynku okna i dach. Zdecydowanie lepsze czasy wiążą się z postacią królowej Wiktorii. W czasie swej wizyty w Rosslyn w 1842   królowa zachwyciła się jej architekturą, Dołożono wówczas starań, by budowlę kompletnie odbudować. 20 lat później kaplica stała się ponownie ośrodkiem kultu. 

Dzisiaj cieszy się opinią jednego z najbardziej zagadkowych budynków w Europie. Mieli tam przechowywać swe skarby templariusze a swymi zdobieniami miałaby przekazywać masońskie tradycje. Spopularyzował ją film Kod Leonarda da Vinci. 

Holyrood, Edinburgh

Holyroodhouse czyli Święty Krzyż to dwa obiekty. Pierwszy to zrujnowane opactwo augustianów (Holyrood Abbey), drugi – rezydencja królewska (Holyrood Palace).

Holyrood Abbey został założony w 1128 r. przez szkockiego króla Dawida I. Ta królewska fundacja, obok zlokalizowanego w pobliżu zamku, stała się ważnym ośrodkiem administracyjnym. W 1177 r. zatrzymał się w opactwie legat papieski zaś w 1189 prowadziła swe obrady rada szlachty, dyskutując nad kwestią okupu, pozostającego w niewoli króla Wilhelma I Lwa (władca Szkocji w latach 1165-1214, który w ciągu długiego panowania podporządkował sobie cały kraj). 

W 1326 r.,  za czasów Roberta Bruca, w opactwie obradował parlament a już trzy lata później obiekt używany był jako  rezydencja królewska. W 1370 roku, David II był pierwszym pochowanym w Holyrood królem Szkocji. Tutaj urodził się w 1430 r. James II, został koronowany, wziął ślub a także został pochowany.  W 1469 r. James III i Małgorzata duńska wzięli ślub.

 

 Wczesne rezydencja królewska była usytuowana w domu gościnnym opactwa, który prawdopodobnie stał w północnej części obecnego pałacu. 

 

 

 

 

Na początku XVI w. król James IV rozpoczął budowę renesansowego pałacu przenosząc tu swą siedzibę z edynburskiego zamku.

 

 

W 1707 roku, po formalnej unii z Anglią, Holyroodhouse traci znaczenie rezydencjalne. Król rezyduje bowiem w Londynie. 

 

 

 

na zdjęciu - pokój tronowy

W 1822 r. król Jerzy IV wprowadził tradycję wizyt w Holyroodhouse. Pałac zostaje odrestaurowany. Na początku XX wieku, tuż przed wizytą Jerzego V, w pałacu uruchomiono energię elektryczną oraz centralne ogrzewanie. W 1920 roku, Pałac Holyrood stał się oficjalną rezydencją brytyjskich monarchów w Szkocji. Królowa Wielkiej Brytanii zatrzymuje się tutaj podczas oficjalnych wizyt w Szkocji. 

 

 Bath House of Mary Stuart

                                     dom kąpielowy Marii Stuart

     

 Abbey sanctuary

Edinburgh

Edinburgh - od 1437 r. stolica Szkocji. Swą historią sięga w głęboką przeszłość. W IX w. wraz z całą Northumbrią został podbity przez wikingów. Po ich pokonaniu w 910 r. przez Edwarda Starszego miasto zostało przejęte przez Szkotów. W 1020 r. król Malcolm II włączył Edynburg na stałe do terytorium królestwa Szkocji. W XII w. na edynburskim podzamczu rozwinęło się miasteczko. Kolejna osada rozwijała się przy opactwie Holyrood. W XIII w. obie stały się własnością królewską. Jednocześnie Edynburg wraz z pogranicznym rejonem Borders stał się przedmiotem sporu pomiędzy Anglią a Szkocją co spowodowało długotrwały konflikt. W XV w. król Szkocji Jakub IV przeniósł stolicę kraju ze Stirling do Holyrood, przez co Edynburg praktycznie stał się stolicą Szkocji.

 

Edinburgh Castle to jedna z najstarszych fortec Szkocji. Znajduje się na szczycie skalistego wzniesienia w samym centrum miasta. Założył ją w VII w. król Northumbrii Edwin. Od jego imienia miasto wywodzi też swoją nazwę.

Większa część obecnych murów Edinburgh Castle pochodzi z XVI wieku, z godnym uwagi wyjątkiem jakim jest Kaplica Św. Małgorzaty z wczesnego XII wieku.









Kaplica ta (jej wnętrze na zdjęciu obok) jest najstarszym obiektem w Edynburgu.

Na zamku znajdują się też Szkockie Insygnia Koronacyjne (Honors of Scotland), które są starsze niż angielskie, przechowywane w London of Tower. 

 

Po wyjściu z zamku można udać się do Pałacu Holyrood. Można tam albo pojechać lub też przejść się jednym z najstarszych miejskich traktów tzw. The Royal Mile. Na trasie znajduje się min. St. Giles Cathedral (katedra św. Idziego) główny obiekt Kościoła Szkocji wzniesiony w latach 1385-1410.

 

Kiedy przyjechałem do Szkocji myślałem, że jest to kraj katolicki (poprzez pamięć o Marii Stuart). Dopiero, spotkany na najstarszym cmentarzu miejskim przewodnik wyjaśnił mi, że Szkoci są protestantami ale nie wyznają anglikanizmu. Ich ojcem duchowym był John Knox (1513-1572). On to spowodował, iż Szkoci stali się w większości prezbiterianami (łącznie z synem Marii Stuart - Jakubem, królem Szkocji i Anglii po śmierci Elżbiety I Wielkiej).

 

  dom Johna Knoxa

 

Innym interesującym obiektem jest Canongate Tolbooth

W Edynburgu jest naprawdę wiele interesujących miejsc takich jak galerie, parki, puby. Mnie poniosło na tutejszy cmentarz. Znajdują się na nm bardzo specyficznie usytuowane nagrobki, wykonane tak w czasach, gdy religią panująca był katolicyzm, prezbiterianizm jak i anglikanizm. I tak przypadkiem natrafiłem na nagrobek ... psa. Na wyraźne życzenie królowej Wiktorii pochowano na nim jej pupila Bobbiego. Od niego też nazwę przyjął przycmentarny pub.

W Edynburgu czas stoi w miejscu. Nie sposób się tu nudzić tak w ciągu dnia jak i nocy. Warto, ale to naprawdę warto tu zalukać. Zachęcam.